Bệnh viêm khớp dạng thấp không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát nếu điều trị đúng cách. Cùng chuyên gia Nguyễn Thành Danh tìm hiểu các phương pháp điều trị hiệu quả hiện nay.

1. Hiểu đúng trước khi điều trị – viêm khớp dạng thấp không chỉ là “đau khớp”

Trong nhiều năm thăm khám, tôi gặp không ít bệnh nhân nghĩ viêm khớp dạng thấp chỉ là “đau khớp do tuổi già” hoặc “lạnh gió”. Thực ra, đây là bệnh tự miễn mạn tính, khi hệ miễn dịch nhầm lẫn và tấn công chính các mô khớp của cơ thể. Cơn viêm kéo dài sẽ làm màng hoạt dịch dày lên, sụn bị bào mòn, xương biến dạng và cuối cùng là mất chức năng khớp.

Tôi vẫn thường nói với bệnh nhân rằng: “Nếu coi khớp như bản lề, thì viêm khớp dạng thấp chính là lúc bản lề đó rỉ sét từ bên trong”. Do đó, điều trị không chỉ là giảm đau, mà phải kiểm soát miễn dịch, chống viêm sâu, bảo vệ sụn, và phục hồi vận động. Đó là lý do mà trong Đông – Tây y, hướng điều trị tuy khác nhau nhưng mục tiêu cuối cùng lại gặp nhau: giảm viêm, giữ khớp, duy trì chất lượng sống.

2. Phương pháp điều trị viêm khớp dạng thấp theo Tây y – kiểm soát sớm, chặn tiến triển bệnh

Trong Tây y, điều trị viêm khớp dạng thấp tập trung vào việc ngăn viêm, giảm đau và ức chế hệ miễn dịch – tức là kiểm soát “cơn nổi loạn” của cơ thể. Điều trị sớm trong 3-6 tháng đầu có thể giúp tránh biến dạng khớp, vì vậy chẩn đoán sớm và tuân thủ thuốc là yếu tố sống còn.

2.1. Thuốc giảm đau và kháng viêm

Ở giai đoạn khởi phát, bệnh nhân thường được chỉ định nhóm NSAIDs như ibuprofen, naproxen hoặc celecoxib để giảm đau và giảm viêm. Tuy nhiên, thuốc chỉ giúp kiểm soát triệu chứng mà không tác động đến tiến triển của bệnh. Khi dùng lâu, bác sĩ sẽ cân nhắc vì nguy cơ ảnh hưởng đến dạ dày và gan.

Nếu tình trạng viêm nặng hơn, corticosteroid có thể được sử dụng trong thời gian ngắn. Đây là “vũ khí mạnh”, giúp cắt nhanh cơn sưng đau nhưng dễ gây loãng xương, tăng đường huyết hoặc rối loạn nội tiết nếu lạm dụng.

2.2. Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs)

DMARDs như methotrexate, leflunomide, hydroxychloroquine hay sulfasalazine là nền tảng của điều trị lâu dài. Nhóm thuốc này giúp chặn tiến triển của bệnh, ngăn phá hủy khớp. Tuy nhiên, tác dụng thường chậm (sau 1–3 tháng), nên phải kết hợp kiên trì.

Với các trường hợp kháng thuốc hoặc tiến triển nhanh, thuốc sinh học (biologic agents) như etanercept, adalimumab, infliximab được sử dụng. Chúng can thiệp trực tiếp vào các phân tử gây viêm như TNF-α hoặc IL-6, mang lại hiệu quả cao, nhưng chi phí đắt và cần theo dõi chặt chẽ.

2.3. Phẫu thuật phục hồi khớp

Khi thuốc không còn hiệu quả, bệnh nhân có thể được chỉ định phẫu thuật nội soi cắt màng hoạt dịch, chỉnh trục xương, hoặc thay khớp nhân tạo. Dù Tây y mang lại hiệu quả tức thời, song rủi ro và chi phí cao khiến nhiều người tìm đến phương pháp Đông y để hỗ trợ, giảm phụ thuộc thuốc.

3. Phương pháp điều trị viêm khớp dạng thấp bằng Đông y – điều hòa gốc rễ, dưỡng cốt phục hồi

Theo quan điểm Đông y, viêm khớp dạng thấp thuộc phạm trù “Tý chứng” – do phong, hàn, thấp xâm nhập kinh lạc, khí huyết ứ trệ, can thận hư tổn mà thành. Vì vậy, điều trị không chỉ “trị ngọn” ở khớp, mà phải “trị gốc” ở khí huyết và tạng phủ.

Trong thực tế, tôi nhận thấy bệnh nhân theo Đông y có thể cải thiện rõ sau 2-4 tuần, đặc biệt khi kết hợp song song với Tây y giai đoạn ổn định. Mục tiêu của Đông y là giảm đau, chống viêm, khai thông kinh lạc và phục hồi công năng khớp.

3.1. Châm cứu – khai thông khí huyết, giảm đau tự nhiên

Châm cứu được ứng dụng rộng rãi tại các cơ sở y học cổ truyền. Tùy vào vị trí đau, thầy thuốc sẽ chọn huyệt phù hợp như Túc tam lý, Hợp cốc, Khúc trì, Ủy trung, Dương lăng tuyền… Kích thích tại huyệt giúp cơ thể tiết endorphin nội sinh, làm giảm đau, giảm co cứng và cải thiện tuần hoàn máu vùng khớp.

Tôi thường hướng dẫn bệnh nhân duy trì 2-3 buổi/tuần trong giai đoạn đầu. Sau 3 tuần, biên độ vận động khớp thường cải thiện rõ, đặc biệt với bệnh nhân viêm khớp gối và cổ tay.

3.2. Xoa bóp bấm huyệt – thư giãn cơ, giảm ứ trệ

Xoa bóp bấm huyệt là phương pháp không dùng thuốc nhưng mang lại hiệu quả cao trong việc lưu thông khí huyết, giảm sưng, giảm cứng khớp. Việc day ấn các huyệt kết hợp với dầu thảo mộc có thể làm mềm cơ và tăng khả năng hấp thu dược tính khi dùng kèm thuốc uống.

3.3. Các bài thuốc Đông y hỗ trợ điều trị

Tùy theo thể bệnh (phong hàn thấp tý, huyết ứ, can thận hư…), thầy thuốc sẽ gia giảm bài thuốc cho phù hợp. Một số bài thuốc kinh điển thường dùng gồm:

• Độc hoạt tang ký sinh thang – khu phong trừ thấp, bổ can thận, mạnh gân cốt, dùng cho thể phong thấp lâu ngày.
• Quyên tý thang – hoạt huyết thông kinh, giảm đau nhức khớp, dùng cho thể huyết ứ.
• Quế chi thược dược tri mẫu thang – điều hòa âm dương, giảm viêm, giảm co cứng khớp.

Những bài thuốc này giúp cải thiện tuần hoàn, giảm sưng đau, tăng tiết dịch khớp tự nhiên và hỗ trợ phục hồi sụn khớp.

3.4. Ứng dụng sản phẩm hỗ trợ từ thảo dược

Trong hành trình điều trị, tôi đánh giá cao vai trò của sản phẩm hỗ trợ thảo dược chuẩn hóa. Một ví dụ là Thảo Linh Tiên của Dược Bình Đông, kết hợp các vị như Độc hoạt, Tang ký sinh, Đỗ trọng, Ngưu tất, Phòng phong, Tần giao, có tác dụng giảm đau khớp, chống viêm, hỗ trợ phục hồi vận động.
Điểm khác biệt của sản phẩm là công thức cân bằng giữa khu phong – trừ thấp – bổ can thận, nên an toàn khi dùng lâu dài, phù hợp với người bị viêm khớp dạng thấp mạn tính hoặc tái phát theo mùa.

---

4. Phối hợp Đông – Tây y: Hướng điều trị toàn diện

Tôi thường khuyên bệnh nhân không nên cực đoan chọn một bên, mà nên phối hợp hợp lý. Tây y giúp kiểm soát nhanh phản ứng viêm và miễn dịch, trong khi Đông y phục hồi cơ thể, điều hòa khí huyết và giảm tác dụng phụ của thuốc tây.

Phác đồ phối hợp có thể như sau:

• Giai đoạn cấp: dùng thuốc Tây y để cắt viêm, giảm đau.
• Giai đoạn ổn định: chuyển sang Đông y và vật lý trị liệu để phục hồi.
• Giai đoạn duy trì: sử dụng sản phẩm thảo dược hỗ trợ, tập luyện nhẹ, chế độ dinh dưỡng chống viêm (giảm thịt đỏ, tăng rau củ, omega-3).

Sự kết hợp hài hòa này giúp bệnh nhân duy trì vận động, giảm tái phát, đồng thời cải thiện tinh thần – yếu tố ít được chú ý nhưng cực kỳ quan trọng trong các bệnh tự miễn.

5. Chăm sóc và phòng ngừa tái phát viêm khớp dạng thấp

Sau điều trị, bệnh nhân cần duy trì chế độ sinh hoạt hợp lý. Giữ ấm cơ thể, tránh ẩm thấp, không làm việc quá sức. Các bài tập nhẹ như yoga, đi bộ, co duỗi khớp hàng ngày giúp duy trì độ linh hoạt. Dinh dưỡng cũng đóng vai trò lớn – nên ăn nhiều cá béo, rau xanh, trái cây tươi; tránh rượu bia, thuốc lá và các thực phẩm giàu purin.

Trong thực tế, nhiều bệnh nhân tái phát chỉ vì chủ quan ngưng thuốc sớm hoặc để khớp “lạnh gió”. Tôi vẫn thường nhắc: “Chữa xong khớp chưa phải là hết bệnh, mà là bắt đầu hành trình giữ khớp”.

6. Kết luận – điều trị viêm khớp dạng thấp là hành trình dài nhưng có thể kiểm soát

Viêm khớp dạng thấp không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu phát hiện sớm và điều trị đúng hướng, người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe, làm việc bình thường, thậm chí vận động thể thao nhẹ nhàng. Điều quan trọng là kiên trì, phối hợp Đông – Tây y hợp lý và chăm sóc khớp mỗi ngày.

Từ kinh nghiệm của mình, tôi nhận thấy những người bệnh duy trì được sự kiên định, kết hợp điều trị đúng cách và giữ tâm lý tích cực thường tiến triển tốt hơn rất nhiều. Khớp không chỉ cần thuốc – nó cần được “nuôi dưỡng” bằng sự hiểu biết và kiên nhẫn.

Nếu bạn đang gặp các triệu chứng sưng đau, cứng khớp buổi sáng hay mệt mỏi kéo dài, hãy đến cơ sở y học uy tín để được chẩn đoán sớm. Và nếu muốn tham khảo thêm các sản phẩm hỗ trợ an toàn từ thảo dược, Thảo Linh Tiên của Dược Bình Đông là lựa chọn đáng cân nhắc.

---

FAQ – Câu hỏi thường gặp

1. Viêm khớp dạng thấp có chữa khỏi không?
Không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát lâu dài nếu tuân thủ điều trị và kết hợp Đông – Tây y hợp lý.

2. Dấu hiệu nhận biết sớm của bệnh là gì?
Đau khớp đối xứng, cứng khớp buổi sáng kéo dài trên 30 phút, kèm sưng, nóng khớp và mệt mỏi.

3. Bệnh nhân có nên tập thể dục không?
Có. Các bài tập nhẹ như yoga, bơi, đi bộ giúp tăng linh hoạt khớp, giảm cứng khớp và nâng cao tinh thần.

4. Dùng thuốc Tây lâu dài có hại không?
Nếu không theo dõi định kỳ, thuốc có thể ảnh hưởng gan, thận hoặc dạ dày. Vì vậy, nên kết hợp Đông y để giảm độc tính và tăng hiệu quả phục hồi.

5. Thảo dược có thay thế hoàn toàn thuốc Tây được không?
Không nên. Thảo dược chỉ có vai trò hỗ trợ, giúp giảm viêm, tăng sức đề kháng và phòng tái phát. Điều trị cần phối hợp theo chỉ dẫn bác sĩ.

Thông tin của Lương y Nguyễn Thành Danh

Tác giả: Ông Nguyễn Thành Danh, truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông, giàu kinh nghiệm điều trị các bệnh lý xương khớp

Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thị Thành Danh – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.Nguồn Tham khảo: Vinmec, Nhà thuốc Long Châu, Tâm Anh Hospital